Sunshine Cleaners – Seven acts of Mercy

NEW FOLK SOUNDSSchrijver: Marius Roeting Categorie: Recensies 14 januari 2022

Seven acts of Mercy

(SCrecords-DRVC 02/2021 – bestellen via thebigchief37@gmail.com)

Na Silent voices met gevangenisliederen van de Duitse dominee-filosoof Dietrich Bonhoeffer en Sad songs for us to bear dat liederen over en van gewone mensen bevatte die onder ongewone omstandigheden tot bijzondere dingen in staat waren, is Seven acts of Mercy de derde schijf van het trio Sunshine Cleaners.

Net als groene energie, verantwoord eten en bewuste leefwijzen navolgen, kan je de muziek van het Walcherse trio vatten onder het duurzaamheidsprincipe. Je kan het een trend noemen, maar bezielend leider en zanger-gitarist-componist Sjef Hermans heeft altijd al gerechtigde liedjes gezongen. Overgeleverde (country)bluessongs, eigen werk en composities van hedendaagse liedjesmakers. Nummers met een historische waarde, maar ook met een les, een wijze raad of een leerzaam verhaal.

Seven acts of mercy kent 14 composities rond het thema ‘de zeven werken van barmhartigheid’. Opnieuw een link met religie, al zie ik het niet als gelovig, maar als stof tot nadenken. Eigen werkstukken van Hermans wisselen af met bewerkingen van liederen van o.a. Sister Rosetta Tharpe, Ella May Wiggins, Curley Putman en enkele traditionals. Tekstueel interessant, muzikaal weet je wel wat je van het trio kan verwachten: de basis met de in een strak ritme getokkelde gitaar van Hermans, de subtiele invullingen van Geert de Heer op gitaar, mandoline en dobro, naast de gedeelde leadzang van de tekstschrijver en Jacqueline Heijmans.

Opnieuw gastbijdragen van mondharmonicaspeler Gait Klein Kromhof – luister eens naar de uiterst minimale, maar o zo effectieve solo in You just let them stare of de slepende noten in Green green grass of home – Wissem Ziadi (oud en viool) en Mark Nijssen (percussie). Op twee nummers zorgt een vocaal kwartet voor de achtergrondzang.

Seven acts of Mercy mist de grandeur van Silent voices en het onverzettelijke van Sad songs, maar herbergt een eigen, wat introspectief karakter. Opmerkelijk vond ik Life goes on without me (over de eenzame gevangene), het talking bluesy Two little fishes and five loaves of bread en de gospel Bring me a little water Sylvie vanwege het wat afwijkende ritme en de a-typische structuur en/of klankkleur. En uiteraard de croonersong Green green grass of home in een knap arrangement. Want dat begint toch een dingetje te worden. Herkenbaarheid is een goed ding, tenzij het wel erg veel op elkaar gaat lijken. Desondanks wederom een prima schijfje.

Sad songs for us to bear

Jaren geleden schreef Serge van Duijnhoven, die totdat hij ging studeren in Oss woonde, een roman waarin hij op zeker moment een hilarische avond beschreef waar hij Gerrit Komrij opvoert. Serge was in die tijd een jongeman die van dansen hield; die avond vroeg hij Gerrit waarom hij niet gezellig meedeed. Waarop hij de legendarische zin uitsprak: Dichters dansen niet! Zo heet ook de gelijknamige roman uit 1995.

Een zin waar ik volledig achter sta; en een korte samenvatting is van waarom ik (vooral) van treurige, melancholische muziek houd. Die up tempo (dans)songs zijn soms best aardig, maar échte muziek is – wat mij betreft – traag, treurig, melancholisch. Én bevat altijd (enkele) memorabele regels. U had het waarschijnlijk – na alle bovenstaande regels – al in de gaten.

Voor mijn verjaardag kreeg ik dit jaar zoals altijd van een vriend een cd die ik nog niet kende. Ook dit jaar weer. Dit keer van een Nederlandse groep, (de) Sunshine cleaners.

Hun tweede cd: Sad songs for us to bear. Een titel die alles wat ik hierboven heb gezegd kort én poëtisch samenpakt. Wij, eenvoudige mensen, staat ons niets anders te doen dan deze liedjes te (leren) verdragen. Gelukkig is dat geen straf. Sterker, het is een plaat die – gelukkig – diep gaat. Teksten over serieuze, zeer vervelende onderwerpen. Waarvoor we ons als mens(heid) móeten schamen. Denk aan Song to a refugee van Diana Jones.

De Sunshine cleaners is een band die uit drie personen bestaat. Zanger en gitarist Sjef Hermans, zangeres Jacqueline Heijmans en dobro/mandolinespeler Geert de Heer. Afkomstig uit de provincie Zeeland.

Sjef Hermans schrijft bijna alle songs. Jacqueline zingt de meeste songs. Op elk van de drie tot nu toe verschenen albums staan vertalingen, dan wel bewerkingen van nummers van anderen, dan wel afkomstig uit het publieke domein.

Voor elk album heeft de groep een overkoepelend thema bedacht. Op hun tweede album – Sad songs for us to bear – zijn dat: liedjes over gewone mensen die onder ongewone omstandigheden tot bijzondere dingen in staat zijn. Wow!

Denk aan Etty Hillesum, Charlotte Salomon, Amnon en Avshalom Weinstein, Esther Bejarano, Blaze Foley, Witold Pilecki, Blind Willie Johnson, Dietrich Bonhoeffer en (Little girl in a big bad world) Greta Thunberg.

In het tijdschrift Folkforum (nummer 120) stond een interview met Sjef Hermans. Daarin zegt hij:

Sinds het project over Dietrich Bonhoeffer, dat resulteerde in ons eerste album ‘Silent Voices’, zijn we ons bezig (gaan) houden met de vraag: waren er in het verleden meer gewone mensen die onder bijzondere omstandigheden tot buitengewone zaken in staat waren? En hoe zit vandaag de dag? Zo kwamen we uit bij bekende namen als Etty Hillesum en kunstenares Charlotte Salomon. Maar ook bij Esther Bejarano, de vrouw die Auschwitz overleefde door in het vrouwenorkest te gaan spelen en er sindsdien een levenstaak van heeft gemaakt om jongeren te waarschuwen voor de gevolgen van anti-semitisme en onderdrukking in het algemeen. En natuurlijk Witold Pilecki, een Pool die vrijwillig naar Auschwitz ging om vandaar uit de wereld te waarschuwen voor de gruwelen die daar plaats vonden. Maar ook bij hedendaagse mensen die het verschil maken. Greta Thunberg natuurlijk …

Allemaal mensen die ergens voor stonden/staan. Ze werden in hun tijd als het ware getest, en bleven staan voor hun overtuigingen. Zelfs als dat tot hun voortijdige dood leidde. Allen morele leiders.

Op Silent voices, hun eerste album, staat de Duitse theoloog Dietrich Bonhoeffer centraal. Hij verzette zich zeer actief tegen het nazi-regime. Werd in 1943 wegens hoogverraad tot de dood veroordeeld, maar dat vonnis werd pas enkele weken voor de bevrijding voltrokken. Tijdens zijn gevangenschap schreef hij talloze brieven die nu nog steeds beroemd zijn. Op zijn manier was hij een soort Titus Brandsma.

Dit voorjaar verscheen hun derde cd: Seven acts of mercy. Waar de zeven werken van barmhartigheid centraal staan. Dat zijn: voed de hongerige, geef de dorstige te drinken, kleed de naakte, geef de vreemde onderdak, verzorg de zieke, bezoek de gevangene en begraaf de dode.

Tja, daar sta je dan

Als volwassene, die zich vaker als een goede voorouder zou moeten gaan gedragen. Die zeven werken van barmhartigheid zijn een goede leidraad. Maar … helaas pindakaas … voor de meeste volwassenen, inclusief mijzelf, schier onhaalbaar.

Maar gelukkig zijn er altijd gidsen die ons daarbij kunnen helpen. Ons bij de les proberen te houden. Ons op onze verantwoordelijkheid voor het lot van anderen en de wereld attent blijven maken. Vaak pain in the ass-volk, maar o zo nodig.

En nog gelukkiger is er altijd (!) mooie, troostrijke, melancholische, dan wel treurige muziek. Die ons helpt onze last te dragen.

Lezer van Stavast

(donderdag 28 oktober 2021)

Recensie van Ruud Heijjer (Kippenvel Radio)

Sunshine Cleaners – Seven Acts of Mercy

Liefdewerk

Jacqueline Heijmans, Geert de Heer en Sjef Hermans brachten in december 2020 hun tweede album uit, Sad Songs for Us to Bear’.

Recent verscheen hun derde, waarop ze veertien songs zetten die zijn geïnspireerd op de klassieke zeven werken van barmhartigheid: voed de hongerige, geef de dorstige te drinken, kleed de naakte, geef de vreemde onderdak, verzorg de zieke, bezoek de gevangene en begraaf de dode.

Net als die vorige en hun debuut, ‘Silent Voices – songs inspired by Bonhoeffer’s Prison Poems’, mengt songschrijver Sjef Hermans eigen songs met covers. Voor dit album schreef hij er negen en vulde de groep die aan met traditionals en songs van Ella May Wiggings, Sister Rosetta Tharpe en Carly Putman.

Vaste gasten als harmonicaspeler Gait Klein Kromhof en violist Wissem Ziadi deden mee, net als achtergrondzangeressen Tamara de Kraker, Ingeborg van Liere, Jolanda Verburg en Anne-Marie van der Vliet.

Hoewel de zeven werken van barmhartigheid al uit de middeleeuwse geloofstraditie stammen, koppelen de Sunshine Cleaners ze aan de wereld van vandaag: zo wordt de dorstigen laven bezongen in de traditional ‘Bring Me a Little Water, Silvy’, dat dateert uit de Amerikaanse slavernij, én in ‘Hanging Coffee’, waarin mensen een ‘tegoedbriefje’ voor een kop koffie achterlaten voor wie daarvoor het geld niet heeft. Ook de hedendaagse vluchtelingencrisis krijgt een gezicht in ‘Homesick’, waarin een jonge Syrische vluchteling zijn familie achterlaat op zoek naar het beloofde land, terwijl Willie Harris’ ‘Never Drive a Stranger from your Door’ uit 1930 stamt.

In combinatie met de door akoestische gitaar, banjo, mandoline en dobro bepaalde songs is dit even tijdloze als actuele folk.

***1/2

FOLKFORUM:
Achter de muziek aan (120): Sjef Hermans, The Sunshine Cleaners, Sad Songs For Us To Bear

Geschreven: 22 februari 2021

-door Mirjam Adriaans-

Al heel wat jaren duikt er regelmatig een mailtje op van Sjef Hermans, om een nieuwe Songs From The Heart in Middelburg aan te kondigen, om te laten weten dat er een nieuw album is van Champagne Charlie of van zijn nieuwe trio, The Sunshine Cleaners. Daarvan verscheen onlangs de tweede schijf, Sad Songs For Us To Bear. Tijd om eens wat nader kennis te maken met een gedreven muzikant.

Hoewel ik Sjef Hermans bij mijn weten nog niet in levende lijve heb ontmoet (en het zal in deze tijden met rondwarend virus nog wel even duren voordat dat wel gebeurt), heb ik afgelopen jaren behoorlijk regelmatig contact met hem gehad via de mail. Ik mocht een paar cd's recenseren van Champagne Charlie, waarop een warmbruine stem te horen is en die stem was ook een paar keer te horen op NPO Radio 1, bij het programma OVT (Onvoltooid Verleden Tijd). Daarin gaat het om geschiedenis, die nog altijd invloed heeft op ons huidige leven en daar past Champagne Charlie prima bij, want zij deden al diverse projecten rond Woody Guthrie, hobo's en president Roosevelt, in de vorm van een flink stel Amerikaanse folkliedjes, die aardig weergeven van wat er in het verleden zoal speelde in dat grote land.

In 2019 kwam de cd Silent Voices, een nieuw project waarin de Europese geschiedenis een flinke rol speelde, d.m.v. liederen die gemaakt werden naar aanleiding van de gedichten van Dietrich Bonhoeffer, een Duitse theoloog die in verzet kwam tegen het naziregime en dat met de dood moest bekopen, vlak voor de bevrijding in 1945. De liedjes werden met de gedichten als leidraad door Hermans geschreven, de uitvoerende band is een trio met de naam Sunshine Cleaners. Nu is er een tweede plaat van dezelfde formatie en Sad songs For Us To Bear staat vol liedjes over gewone mensen die onder ongewone omstandigheden tot bijzondere dingen in staat zijn.

Sunshine Cleaners, foto Lex de Meester, Sjef Hermans staat links.

Nieuwsgierig luister ik naar de wederom door Sjef Hermans neergepende stukken over onder meer Blind Willie Johnson (met wie ik jaren terug kennismaakte via diens Nobody's Fault But Mine in de uitvoering van The Watchman, oftewel Ad van Meurs) en Blaze Foley, over wie ik een jaar of tien geleden de uiterst boeiende documentaire Duct Tape Messiah zag, die me tot tranen toe wist te beroeren, zowel met de intense liedjes die erin voorkomen als door het tragische einde van deze Amerikaanse singer-songwriter. Titelnummer Sad Songs For Us To Bear is een heel fijne ode aan deze muzikant.

Maar daarnaast zijn er nog heel wat andere onderwerpen, sommige heel actueel, andere grijpen terug op het verleden, zoals The Violins Of Hope, dat indruk maakt in zijn sobere opzet en het bijpassende spokend vioolspel door gastmuzikant Wissem Ziadi. Daar wil ik graag meer over weten, dus volgt er nog maar weer een mailtje aan Sjef, met het verzoek om een paar vragen te beantwoorden:

FF: Wanneer ben je begonnen met muziek maken en kun je daar iets over vertellen?

Sjef: Ik ben er vrij laat mee begonnen. Ik zat op de kweekschool in dezelfde klas als de Zeeuwse gitarist Gert de Meijer. (Helaas in 2006 veel te jong overleden). Ik speelde al een beetje slaggitaar maar hij inspireerde me om de zogenaamde fingerpicking gitaarstijl op te pakken. Ik kreeg een paar gitaarlessen van hem in deze stijl. In wezen vormt die manier van spelen nog steeds de basis van de muziek die ik maak. Gert bracht me ook in aanraking met country blues, ragtime, old time country en Engelse folk gitaristen. Er ging een wereld voor me open waarin ik nog steeds nieuwe dingen ontdek.

FF: Heb je ooit in een band gespeeld en zo ja welke?

Sjef: Ik begon in 1977 samen met mijn neef Theo de Koning op te treden als duo. We noemden ons The Delta Blue Boys. We speelden country blues. Al vrij snel kwamen daar ook andere muzikanten bij en ontstonden er bands met namen als Down Town Jug Stompers en The Down Home String Band. Dit waren in feite voorstudies van wat in 1988 Champagne Charlie zou worden. We bestaan met die band binnenkort 33 jaar. Multi-instrumentalist Geert de Heer -een van de drie Sunshine Cleaners- is ook een van de bandleden van het eerste uur. Naast eerdergenoemde Theo (gitaar) bestaat CC verder uit bassist Peter Bout, percussionist Peter Lenselink en mondharmonica speler Gait Klein Kromhof. De laatste, die al twee keer werd uitgeroepen tot beste blues mondharmonicaspeler van Nederland, speelt ook op onze Sunshine Cleaners albums mee. Met Champagne Charlie hebben we inmiddels 15 albums gemaakt, in heel Europa opgetreden en samengewerkt met geweldige muzikanten. Vooral de regelmatige samenwerking met Hans Theessink is daarvan een hoogtepunt. We hebben in al die jaren een heel breed repertoire opgebouwd. Een aantal jaren geleden speelden we een week lang twee keer per dag in een hotel in Zwitserland. Om het voor het deels steeds terugkerende publiek en onszelf spannend te houden hebben we alleen als daar om werd verzocht, nummers meerdere keren gespeeld.

FF: Welke instrumenten bespeel je?

Sjef: Mijn hoofdinstrument is de akoestische gitaar, daarnaast speel ik banjo en ukelele. In Champagne Charlie ben ik in de eerste plaats de lead zanger, in Sunshine Cleaners vooral begeleidend gitarist. Dat is een heel andere rol. Het was in het begin erg wennen om in dit trio alle ballen -presenteren, gitaar spelen (en gestemd houden) en (mee)zingen- in de lucht te houden. Daar heb ik hard aan moeten werken. In Champagne Charlie heb ik alle tijd om een song aan te kondigen en dan begint de band gewoon te spelen, nu ben ik zelf deel van de band. Daarnaast heb ik me lange tijd gefocust op de vocalen, voor gitaar spelen was jarenlang minder aandacht. Ook daar stop ik nu veel tijd in en ik beleef daar veel plezier aan. ik heb meerdere gitaren maar mijn hoofdinstrument is een Atkin The 43, die een aantal jarengeleden werd gebouwd door de Britse luthier Alistair Atkin. Een gitaar die je vastpakt en bijna niet meer kunt wegleggen. Het is in feite een nagebouwde Gibson J-45 uit de jaren veertig, met de bijbehorende klank maar dan met de bespeelbaarheid van een modern instrument. Hij past perfect bij mijn manier van spelen.

FF: Welk instrument gebruik je bij het schrijven van je eigen muziek?

Sjef: Mijn liedjes maak ik altijd met die Atkin gitaar op schoot. Soms heb ik eerst de tekst, soms eerst een melodie. Vaak gaat het tegelijkertijd. Ik verbaas me er nog steeds over hoe je vanuit een klein idee uiteindelijk tot een song komt. Daarbij is het palet van muziekstijlen en invloeden dat je in de loop der jaren hebt samengesteld een belangrijk hulpmiddel. Je probeert verschillende dingen uit totdat je iets vindt waar je tevreden mee bent. Soms is het in één keer goed, soms moet er behoorlijk aan worden geschaafd en gesleuteld. Af en toe moet iemand anders je over een dood punt heen helpen. Regelmatig wordt het uiteindelijk helemaal niks. Ideeën kunnen op de gekste momenten ontstaan: je hoort iets, leest iets in de krant of ziet iets op televisie. Vroeger had ik een opschrijfboekje bij de hand, tegenwoordig maak ik een notitie met mijn mobieltje. Zeker 90% daarvan blijft ongebruikt. Maar soms komt zo’n ideetje later nog eens van pas. Bij Champagne Charlie hebben we vaak vanuit een thema gewerkt, bij Sunshine Cleaners is dat ook het geval. Momenteel zijn we bezig met een songproject rond De Zeven Werken Van Barmhartigheid. Dat is een van de weinige positieve kanten van Covid: er komt veel tijd vrij om je instrumentbeheersing te verbeteren en songs te schrijven. Maar we kunnen niet wachten om onze liedjes weer live ten gehore te brengen.

FF: Wie is je grote muzikale held (meerdere antwoorden mogelijk)?

Sjef: Ry Cooder staat bij mij op nummer één, door hem ben ik de muziek van onder andere Leadbelly, Woody Guthrie en Joseph Spence nog meer gaan waarderen. Ry is ook een echte Sunshine Cleaner: hij poetst vergeten pareltjes op en maakt er zijn eigen versies van. Bob Dylan en John Prine zijn ook altijd grote invloeden geweest. De eerste vertelt zijn verhaal soms heel breedsprakig en betovert je met zijn woorden, de tweede weet je met een paar zinnen te raken. De laatste jaren geniet ik enorm van Gillian Welch en Dave Rawlings. Ik was in 2011 bij hun optreden in Antwerpen, dat staat nog steeds op nummer één van mijn lijstje met gedenkwaardige concerten. En Blaze Foley hoort inmiddels ook in dit rijtje thuis. In Nederland staat JW Roy bovenaan mijn favorietenlijstje, vooral zijn Brabantse songs zijn prachtig.

FF: Wat betekent folkmuziek voor jou?

Sjef: Ik ben een groot liefhebber van akoestische, verhalende liedjes. Songs die je met elkaar in de keuken of op de veranda kunt spelen. Bij eerdergenoemd concert van Gillian Welch vroegen ze de zaal om heel stil te zijn. Vervolgens speelden ze zonder versterking een indrukwekkende versie van ‘Long Black Veil’ alsof ze thuis bij je in de huiskamer stonden. Groot zijn in het kleine, dat is voor mij toch wel de essentie van muziek. Folkmuziek is tijdloos en wordt steeds weer opgepikt door jongere generaties die er weer een eigen draai aan geven. Zo blijft de folk levend. De manier waarop Dylan al die invloeden in zijn eigen oeuvre heeft verweven, prachtig! Folk muzikanten blijven hun muziek tot op hoge leeftijd spelen zonder dat die aan kracht hoeft in te boeten. Hoe anders is dat bij sommige oudere popmuzikanten die tot het eind hun enige hitje blijven herkauwen en tevergeefs proberen om de looks uit de tijd dat ze die hit hadden in stand te houden. Nee dan Ry Cooder, bij wie het nog steeds om de inhoud gaat, nooit om de verpakking. Maar ook iemand als Michael Chapman, die er op hoge leeftijd nog steeds toe doet als gitarist en een voorbeeld is voor vele jongere muzikanten.

Over de Sunshine Cleaners en Sad Songs For Us To Bear:

FF: In 2019 kwam het eerste album van de Sunshine Cleaners uit, kun je iets over het ontstaan van het trio vertellen?

Sjef: Met Geert de Heer maak ik al meer dan veertig jaar muziek. Zangeres Jacqueline Heijmans hebben we leren kennen tijdens muzikale projecten. De afgelopen zeven jaar heb ik in Muziekpodium De Spot in Middelburg een maandelijkse muziekavond ‘Songs From The Heart’ georganiseerd en gepresenteerd. Elke keer was er een ander thema en muzikanten uit heel Zeeland en soms ver daar buiten traden daar in wisselende samenwerkingsverbanden op. Jacqueline deed daar regelmatig aan mee en ik was meteen onder de indruk van haar stem. Na enige tijd zijn we op deze avonden ook samen gaan spelen. Dat klikte zo goed dat we vier jaar geleden hebben besloten om permanent te gaan samen werken. Als naam voor ons trio kozen we Sunshine Cleaners, geïnspireerd door de film ‘Sunshine Cleaning’ waarin twee zusters een schoonmaakbedrijf runnen. Het levert weinig op, maar als ze bij het schoonmaken van een plaats delict plotseling veel meer geld verdienen, besluiten ze zich te specialiseren in het reinigen van crime scenes en andere onheilsplekken. Wij deden dat in wezen ook, maar dan op muzikaal gebied: we poetsten oude murder ballads op en haalden songs uit The American Folk Anthology van Harry Smith van onder het stof. De naam was dus zeer toepasselijk. Twee jaar geleden raakten we betrokken bij een project over Dietrich Bonhoeffer en maakten ons eerste album met eigen songs die zijn gebaseerd op zijn zogenaamde gevangenis gedichten. Bonhoeffer werd door de Nazi’s opgehangen omdat hij betrokken was bij de voorbereiding van een aanslag op Hitler. Het album kreeg veel internationale belangstelling en waardering. Afgelopen jaar zouden we op veel plekken een speciaal programma rond dit album ten gehore brengen, maar dat is zoals voor velen, heel anders gelopen. In plaats daarvan zijn we geïnspireerd door Bonhoeffer op zoek gegaan naar andere mensen die elk op hun manier tegen de stroom inzwommen of dat vandaag de dag doen. Ik begon nieuwe songs te schrijven en van het een kwam het ander. Binnen een paar maanden hadden we genoeg materiaal voor een nieuw album.

FF: Naast liedjes over mensen in de Tweede Wereldoorlog (waardoor het een logisch vervolg wordt op Silent Voices) zie ik nummers over de Amerikaanse muzikanten Blind Willie Johnson, Washington Phillips en Blaze Foley (van wie je zelfs een cover, Little Town, hebt opgenomen), hoe ben je op het idee gekomen om juist deze mensen te eren met een lied?

Sjef: De muziek van Johnson en Philips heb ik leren kennen door Ry Cooder. Ik heb altijd een enorm zwak gehad voor oude Amerikaanse gospelmuziek uit de jaren twintig en dertig. De passie waarmee ze hun geloof als ‘street corner preachers’ letterlijk op de hoek van de straat in hun persoonlijke muziek wisten te uiten heeft me altijd enorm aangesproken. Cooder’s soundtrack van de film ‘Paris, Texas’ is helemaal geïnspireerd op Johnson instrumentale ‘Dark Was The NIght, Cold Was The Ground’. Het feit dat zijn muziek als uiting van de menselijke beschaving werd meegestuurd met Voyager II inspireerde mij tot het schrijven van een song. “He spread the gospel with his voice and guitar, but never knew that it would go that far…’ Hij stierf in grote armoede aan de gevolgen van een longontsteking omdat hij noodgedwongen in een deels afgebrand huis woonde. Toen de film ‘Blaze’ in première ging werden we door Leo Hannewijk, de toenmalige directeur van ‘Film By The Sea’ in Vlissingen, gevraagd om een programma samen te stellen met songs van Blaze Foley. Die songs spraken ons dermate aan dat we er een aantal vast op het repertoire hebben gezet. Een eigen song over Blaze volgde al snel en past helemaal bij het thema van ons nieuwe album. Hij nam het op voor een hulpbehoevende buurman die maandelijks door zijn zoon van zijn pensioencentjes werd beroofd. Blaze moest het met zijn leven bekopen. Onze cd titel ‘Sad Songs For Us To Bear’ komt trouwens uit de tekst van zijn bekendste en meest gecoverde song: ‘If I Could Only Fly’.

FF: En als vervolg op die vraag, waarom heb je bij de actuele liedjes gekozen voor Greta Thunberg, het Drentse boerderijdrama en pesten, wat maakt die onderwerpen zo bijzonder dat je erover bent gaan schrijven?

Sjef: Sinds het project over Dietrich Bonhoeffer, dat resulteerde in ons eerste album ‘Silent Voices’, zijn we ons bezig houden met de vraag: waren er in het verleden meer gewone mensen die onder bijzondere omstandigheden tot buitengewone zaken in staat waren? En hoe zit vandaag de dag? Zo kwamen we uit bij bekende namen als Etty Hillesum en kunstenares Charlotte Salomon. Maar ook bij Esther Bejarano, de vrouw die Auschwitz overleefde door in het vrouwenorkest te gaan spelen en er sindsdien een levenstaak van heeft gemaakt om jongeren te waarschuwen voor de gevolgen van anti-semitisme en onderdrukking in het algemeen. En natuurlijk Witold Pilecki, een Pool die vrijwillig naar Auschwitz ging om vandaar uit de wereld te waarschuwen voor de gruwelen die daar plaats vonden. Maar ook bij hedendaagse mensen die het verschil maken. Greta Thunberg natuurlijk, maar ook iemand als Beat Ruppen, een eenvoudige Zwitser die er zijn levenswerk van heeft gemaakt om het natuurgebied rond de Aletschgletsjer optimaal te beschermen en een onderzoekscentrum van de grond te krijgen. Ruppen, een groot fan van Champagne Charlie, is inmiddels overleden, maar leeft voort in alles wat hij voor de natuur in zijn woongebied heeft betekend. De song ‘The End Of Time’ die ik schreef na de eerste berichten over het Drentse drama in Ruinerwold is mijn interpretatie van hoe het gebeurd zou kunnen zijn. Het gaat er eigenlijk over hoe moeilijk het is om te ontsnappen aan iemand die je op een of andere manier in zijn macht heeft. Daar zijn natuurlijk talloze voorbeelden van. ‘One Way Ticket Tot he Blues’ gaat daar eigenlijk ook over, maar dan in een relatie. ‘Breaking The Silence’ gaat over de gevolgen van pesten. Je kunt je kwelgeesten nog zo vaak je andere wang toekeren, maar op een bepaald moment wordt er een ultieme grens overschreden. Met alle gevolgen van dien. Helaas zien we daar bijna dagelijks berichten over in het nieuws. Soms klein, soms heel groot. Het begint meestal ook klein. Maar kleine zaken kunnen grote gevolgen hebben. Ik heb 44 jaar voor de klas gestaan en heb daar helaas de nodige voorbeelden van meegemaakt.

FF: Inmiddels is een clip verschenen met het prachtige verhaal van Violins of Hope, dat ondersteund wordt, en wat mij betreft nog aan kracht wint, door het mooie vioolspel van Wissem Ziadi, hoe is de samenwerking met hem ontstaan?

Sjef: Wissem is de schoonzoon van Geert de Heer. Hij woont in Tunesië en is daar een zeer gewaardeerd muzikant. Af en toe komt hij naar Nederland. We maken dan tot wederzijds genoegen samen muziek. Sterker nog, het allereerste optreden van Sunshine Cleaners was met Wissem. Hij is eigenlijk het vierde bandlid op afstand. Zijn bijzondere vioolspel geeft een extra dimensie aan onze songs. Op Violins Of Hope is dat natuurlijk bij uitstek het geval. Het lied gaat over het project ‘Violins Of Hope’ van Amnon Weinstein. Hij restaureert samen met zijn zoon Avshalon violen van voor en tijdens de Holocaust en laat ze overal ter wereld bespelen door violisten als aanklachttegen het anti-semitisme. Ik heb Weinstein een opname van onze song gestuurd. Kort daarna belde hij mij vanuit Tel Aviv, hij was ontroerd en enorm enthousiast. “Dit moet de hele wereld horen!”, waren zijn letterlijk woorden. Een mooiere beloning kon hij ons niet geven.

Meer weten?

Website: https://www.sunshinecleaners.nl/

Zowel Silent Voices als Sad Songs For Us To Bear kun je rechtstreeks bij Sjef Hermans bestellen, mail dan naar: thebigchief37@gmail.com. Kosten per album: 10€ (plus bijkomende portokosten).

Youtube: Little Girl (over Greta Thunberg) en Violins of Hope.

PZC 06-12-2020:

Sunshine Cleaners brengt eerbetoon aan sterke stemmen. ‘Zou ik durven wat zij deden, of zou ik te laf zijn?’

MIDDELBURG - Na de internationaal geroemde cd Silent Voices, gewijd aan Dietrich Bonnhoefer, brengt de Middelburgse band Sunshine Cleaners nu een eerbetoon aan sterke stemmen: gewone mensen die onder ongewone omstandigheden tot bijzondere dingen in staat zijn. ,,De cd is daarmee ook een spiegel voor onszelf en de luisteraar. Wat zou ik doen? Wat zou jij doen?”

Door Maurits Sep

Instrumentenbouwer Amnon Weinstein en zijn zoon Avshalon uit Israël restaureerden tot in detail violen die toebehoorden aan Joodse musici voor en tijdens de Holocaust. Deze ‘violen van de hoop’ worden nu overal ter wereld als aanklacht tegen antisemitisme bespeeld tijdens speciale Violins Of Hope-concerten.

Dit is één van de verhalen die Sjef Hermans inspireerden voor het album Sad songs for us to bear, dat op 11 december verschijnt. Het titelnummer gaat over Blaze Foley, één van zijn favoriete singer-songwriters. ,,Hij nam het op voor zijn kwetsbare buurman. Blaze kreeg in de gaten dat diens zoon maandelijks op bezoek kwam om zich het pensioen van zijn vader toe te eigenen. Hij stond op tegen dit onrecht, maar moest zijn blijk van naastenliefde met de dood bekopen.”

Een aantal nummers lag al klaar voordat Sunshine Cleaners de cd Silent Voices uitbracht. ,,Voor dat project moest alles even wijken, maar door de coronapandemie konden veel concerten niet doorgaan. De tijd die vrijkwam heb ik gebruikt om nieuwe liedjes te schrijven. Dat is een vorm van afzetten. Niet alleen maar klagen dat er niks mag, maar de tijd gebruiken voor bezinning, creativiteit, nieuwe ideeën. Ook in een donkere tijd is er hoop.”

Charlotte en Etty

Dat komt ook duidelijk terug in de nieuwe liedjes. Zoals in Charlotte. In een museum in Lissabon zag Hermans voor het eerst schilderijen van de Joods-Duitse schilderes Charlotte Salomon. Zij werd - vijf maanden zwanger van haar eerste kind - op 10 oktober 1943 in Auschwitz vermoord. ,,En weet je, een maand na haar dood, werd Etty Hillesum vermoord, ook in Auschwitz. Zij zat sinds september in het kamp. Dus wie weet, misschien hebben Charlotte en Etty elkaar daar wel gezien.” Aan de in Middelburg geboren Hillesum is We have left the camp singing opgedragen.

De geschiedenis herhaalt zich, dus onderwerpen om over te schrijven zijn er altijd voor Hermans. ,,Ik wilde niet alleen over vroeger schrijven. Dus ik vroeg me af: wie zijn er nu bezig met hoop voor de toekomst? Greta natuurlijk!” Greta Thunberg, het Zweedse meisje dat een wereldwijde actie voert voor een beter milieu en over wie hij Little Girl schreef. ,,Een kind dat belachelijk is gemaakt door bijvoorbeeld president Trump. Een volwassen man! Als ik als leerkracht iets heb geleerd in veertig jaar onderwijs, is het dat je kinderen heel serieus moet nemen. En dat je je niet tegen hen moet afzetten omdat wat zij vinden niet in jouw kraam te pas komt.”

Krant, tv, radio, museum, muziek, literatuur, ware gebeurtenissen - Sjef Hermans haalt overal zijn inspiratie vandaan. ,,En dan zeggen mensen tegen me: ‘Jij schrijft altijd alleen maar over ánderen, nooit over jezelf. Maar de liedjes die ik schrijf, zijn ook altijd een weerslag van mezelf. De keuze van de thema’s, de mensen over wie ik schrijf, de woorden die ik gebruik, dat zegt toch allemaal ook genoeg over mij?”

Zou ik te laf zijn?

Sterker nog, wat Hermans betreft houdt Sunshine Cleaners met deze plaat een spiegel voor. ,,Aan onszelf, en aan de luisteraars. Wat zouden wij doen als we in dezelfde situaties zouden zijn als de mensen waarover de liedjes gaan? Zou ik in opstand komen? Of zou ik daar te laf voor zijn?”

Die boodschap weet Hermans zoals altijd prachtig in woorden te vangen. Maar voor de muziek vertrouwt hij op Geert de Heer. ,,Hij maakt het muzikaal altijd beter.” En zijn woorden zijn in goede handen bij zangeres Jacqueline Heijmans, weet hij. ,,Zij kan het zo prachtig zingen dat je het ook echt gelooft.”

Soms pakt een liedje dat Hermans geschreven heeft haar meteen, soms ‘moet het groeien’, lacht Jacqueline Heijmans. ,,Ik zing vanuit mijn gevoel en ben niet zo makkelijk te sturen. Maar op de een of andere manier zijn Sjefs teksten altijd pakkend. Er zitten altijd mooie verhalen achter en dat worden uiteindelijk ook mijn verhalen. En de mensen over wie we deze cd hebben gemaakt, zijn ook echt bijzonder hé! Het is onontkoombaar dat je gaat nadenken: wat zou ik gedaan hebben?”

De cd Sad songs for us to bear van Sunshine Cleaners wordt vrijdag 11 december om 20.00 uur gepresenteerd tijdens een livestream vanuit De Drvkkery in Middelburg. Die is gratis te volgen via de website van De Drvkkery. De cd is daarna ook te koop in De Drvkkery.

Nieuw album

Wij leggen momenteel de laatste hand aan ons nieuwe album 'Sad Songs For Us To Bear', een verzameling eigen songs over gewone mensen die onder bijzondere omstandigheden tot buitengewone dingen in staat bleken te zijn.

Denk hierbij bijvoorbeeld aan Etty Hillesum, Charlotte Salomon, Esther Bejerano, Greta Thunberg, Witold Pilecki en Blaze Foley.

Het album verschijnt in december en kost 10€ Portokosten in Nederland: 2,88€

Reserveren kan al via thebigchief37@gmail.com

RECENSIES:

Dietrich Bonhoeffer (1906-1945) was een Duits luthers predikant, theoloog en auteur van werken van christelijke inslag. Hij was vrij conservatief, maar een uitgesproken humanist. Zijn relatief anoniem bestaan kreeg een opvallende invulling toen hij zich tegen het nazisme keerde. Het zou hem zuur opbreken. Al in 1939 had hij contact met legerofficieren die het naziregime wilden omverwerpen. Op 9 april 1943 werd hij aangehouden toen uitlekte dat joden naar Zwitserland vluchtten door zijn bemiddeling. Hij zorgde ervoor dat dit financieel mogelijk was. Met de mensonterende wreedheid die de nazi’s eigen was, werd Bonhoeffer effectief uit de maatschappij gestoten, in wezen een vorm van Nacht und Nebel.

In de gevangenis van Tegel (in het noordwesten van Berlijn), waar hij sinds zijn arrestatie verbleef, kwam zijn poëzie tot stand. Met de aanslag op Hitler van 20 juli ’44 (von Stauffenberg) kwamen zijn contacten met de officieren aan het licht. Dat leidde tot de doodstraf. Hij belandde in diverse concentratiekampen. In Flossenbürg werd het doodvonnis voltrokken, en dat pas op 9 april 1945, geen drie weken voor de bevrijding van de stad. Zijn laatste woorden werden ons overgeleverd: ‘Dit is het einde, voor mij het begin van het leven’. Het spreekt vanzelf dat zo’n leven en zo’n indringende teksten, geschreven in het aanschijn van de dood, tot de verbeelding spraken, en dat lange niet alleen in christelijke kringen. Zo weten we uit ervaring dat aan de Katholieke Universiteit Leuven (KUL) Dietrich Bonhoeffer in de jaren zeventig, toen we er zelf studeerden, bekend en ‘populair’ was, zeg maar met de status van een Che Guevara.

Zijn werken raken dan ook een gevoelige snaar bij eenieder die zich humanist voelt en noemt. Er zijn beslist al initiatieven geweest om zijn poëzie op muziek te zetten (we hebben dat nog niet nagekeken), maar een Nederlands trio, de Sunshine Cleaners, geven met ‘Silent Voices. Songs Inspired By Bonhoeffer’s Prison Poems’ een forum aan de universele boodschap die uit Bonhoeffers overpeinzingen spat. Sjef Hermans (die rootsliefhebbers kennen van het uitstekende Champagne Charlie) schreef de (Engelstalige) songs, maakte de Nederlandse vertalingen voor het cd-boekje, zingt en speelt gitaar en banjo. Geert De Heer speelt mandoline, gitaar en dobro. Jacqueline Heijmans zingt. Er zijn vijf gasten zoals Broeder Dieleman (banjo, shruti box), Wissem Ziadi (viool) en Gait Klein Kromhoff, die een paar keer hartverscheurend uithaalt op de mondharmonica (‘Who Am I?’) De groepsnaam is overigens afgeleid van de film ‘Sunshine Cleaning’, over zussen die een bedrijf opstarten om plaatsen delict en onheilsplekken op te ruimen.

Maar in essentie is ‘Silent Voices’ het sobere werk van het trio, dat ervoor koos om de inhoud van de teksten op de voorgrond te zetten, gekleurd door fraaie melodieën. Er zijn tien songs in die uitgepuurde Americana stijl, plus een parlando dat de essentie van Bonhoeffers leven en werk in één krachtige minuut samenvat. In al zijn eenvoud en directheid een mooie plaat? Jazeker, geen twijfel mogelijk. Maar ‘Silent Voices’ behoort tot die projecten die het zuiver muzikale overstijgen, van een relevantie zoals we die kennen van het razend boeiende ‘Yiddish Glory -The Lost Songs Of World War II’ (2018; zie onze recensie elders op Rootstime) We misten op een haar na het concert van de Sunshine Cleaners in de Deuzonschole in Hoofdplaat (Breskens), maar hopelijk krijgt men nog de kans om het trio aan het werk te zien, ook (ver) buiten de eigen regio Zeeland.

Antoine Légat

Rootstime België

Wat hebben Bonhoeffer en popmuziek met elkaar te maken? Niets, zou je zeggen. Het zou zelfs kunnen vloeken. En toch werden ze geslaagd bij elkaar gebracht door de ‘Sunshine Cleaners’, een Nederlandse groep, die de gevangenisgedichten van Bonhoeffer hertaalden en op (folk/americana-)muziek hebben gezet.

De leden van de groep (Jacqueline Heijmans, Sjef Hermans en Geert de Heer) namen in mijn ogen een groot risico. De status van Bonhoeffer is inmiddels zo onaantastbaar en bijna sacraal, dat een pop-versie van zijn gedichten al snel banaal zou kunnen worden. Maar dat is geenszins gebeurd. Integendeel, wat een integer werk!

Voor wie Bonhoffer niet kent: hij was een Duits theoloog ten tijde van Hitler die in verzet kwam. Hij werd gevangengezet en vlak voor het eind van de oorlog geëxecuteerd. Tijdens zijn gevangenisperiode schreef hij brieven die later gebundeld werden en wereldberoemd werden. Hij schreef ook gedichten.

Een aantal van deze gedichten werd door de Sunshine Cleaners vermaakt tot songs. ‘Vermaakt’ schrijf ik, want ze werden niet een op een overgenomen. Het werden ‘Songs inspired by Bonhoeffer’s Prison Poems’ zoals de ondertitel van het album luidt. Maar in de songs zijn de oorspronkelijke gedichten goed te herkennen, zoals ik naging in mijn oude exemplaar van Bonhoeffers gedichtenbundel ‘Tot de nacht voorbij is’.

De toon van de songs is ingetogen en ontroerend. Akoestische gitaar en dobro en/of mandoline vormen de belangrijkste ondersteunende instrumenten voor de heldere zangstem van Jacqueline Heijmans en/of het donkere geluid van Sjef Hermans. Een aantal artiesten verleent medewerking, waaronder Broeder Dieleman. De Engelse teksten staan in een verzorgd cd-boekje dat ook nog eens een Nederlandse vertaling biedt.

De meest geslaagde liedjes vond ik Kindred Spirits en The Powers of Good. Dat laatste is een bewerking van ‘Door goede machten trouw en stil omgeven’ (zie Lied 511 uit het Liedboek). Als je er, zoals hier gebeurt, een nogal opgewekt nummer van durft te maken, heb je wel lef. Maar het lied vliegt zeker niet uit de bocht: het geeft stem aan het diepe vertrouwen dat het oorspronkelijke gedicht ademt.

Maar Kindred Spirits is mijn favoriet: een lied over vriendschap. My friend in joy and sorrow / Caring and aware / Faithful kindred spirit / You are somewhere out there. Je ziet Bonhoeffer in zijn cel schrijven aan zijn hartsvriend Eberhard Bethge. Het is van deze verder ook respectvolle cd (die gemaakt werd omdat 2019 een Bonhoefferjaar is) een hoogtepunt.

Voor wie het werk van Bonhoeffer niet kent, is het album zeker een goede manier om er kennis mee te maken. Maar ook voor hen voor wie de naam van Bonhoeffer vertrouwd is, biedt de cd een nieuwe invalshoek.

PietvanDie.nl

Sunshine Cleaners – Silent voices, songs inspired by Bonhoeffer’s prison poems

muzikaal monument.

Jacqueline Heijmans – zang, Sjef Hermans – gitaar, banjo en zang en Geert de Heer – mandoline en dobro vormen de Sunshine Cleaners, hoewel Hermans en De heer ook al dertig jaar deel uitmaken van Champagne Charlie.

Uitgangspunt voor de elf door Hermans geschreven songs van hun eerste album is het even bizarre als principiële leven van de Duitse protestantse theoloog Dietrich Bonhoeffer, tegenwoordig vrijwel alleen nog bekend als naamgever aan middelbare scholen. Hij werd op 9 april 1945 door de nazi’s geëxecuteerd doordat hij betrokken was bij het wegsluizen van geld om joden te helpen, maar in al in 1939 bij plannen om een aanslag te plegen op Hitler.

Hermans nam de gedichten die Bonhoeffer tijdens zijn gevangenschap schreef als uitgangspunt voor elf songs waarin de drie in een open productie dicht bij folk en akoestische blues blijven. Heijmans en Hermans zingen beiden en hij en De Heer zorgen voor dienende en stuwende gitaar, banjo, mandoline en dobro én voor zangerige, evocatieve solo’s. Gasten als Broeder Dieleman, Gait Klein Kromhof en Wissem Ziadi voegen daar nog banjo, mondharmonica en viool aan toe, waarmee de songs direct aansluiten bij die van Champagne Charlie, ook door Heijmans’ country twang.

Het levert een even ingetogen als integere songcyclus op, waarin Hermans’ met veel gevoel geschreven teksten centraal staan. Dat Hermans in het boekje ook nog Nederlandse hertalingen opnam, maakt het album des te indringender.

KIPPENVEL Ruud Heijjer

Silent Voices

De gedichten van Dietrich Bonhoeffer muzikaal verpakken in americana is natuurlijk een waagstuk. Op sommige momenten lijkt die muziek zelfs vrolijkheid uit te stralen, zoals in Freedom. Maar bij de gearticuleerde zang van Jacqueline Heijmans verdwijnt alle twijfel. Dit is een serieuze zaak. De andere leden van het trio, Sjef Hermans (gitaar en banjo) en Geert de Heer (mandoline, gitaar en dobro), begeleiden de zangeres bij de gedachten van de Duitse gevangene. Als Hermans met zijn donkere stem gaat zingen in Who am I en de dobro in Tell me who de bluesachtige sfeer benadrukt, is de toon gezet. In Kindred spirits voel je zelfs het noodlot naderen.

Gastmuzikanten vervullen een belangrijke rol. De Shutri Box (Broeder Dieleman) roept soms een angstig gevoel op. De viool (Wissem Ziadi) huilt in The promised land en de klagende mondharmonica (Gait Klein Kromhof) maakt de melancholische sfeer compleet.

Hermans schreef alle muziek en ook de tekst voor April 9, 1945. Daarin klinken Bonhoeffers laatste woorden. “This is the end. For me the beginning of life”. In het aansluitende, gospelachtige slotlied The powers of good ligt dan ook de boodschap besloten dat er altijd hoop is. Een geslaagd project om over na te denken.

Joop van den Bremen

New Folk Sounds

75 jaar bevrijding muzikaal herdacht

recensie: 75 jaar bevrijding: Knight Area – D-Day & Sunshine Cleaners – Silent Voices

zaterdag 14 december 2019 / door: Joost Festen 4 Sterren

De Nederlandse formatie Knight Area heeft met het album D-Day niet alleen een bijzonder moment in onze historie herdacht, maar ook een volgende stap als band gemaakt. De Sunshine Cleaners tappen uit een heel ander muzikaal vat om de driekwart eeuw vrijheid te gedenken: Folk en Americana geïnspireerd door poëzie.

Sunshine Cleaners

Het is nog maar een maand geleden dat de Middelburgse formatie Sunshine Cleaners de aandacht trok met het album Silent Voices. Zelfs popmagazine Heaven besteedde aandacht aan deze bijzondere release. Ondergetekende werd opmerkzaam gemaakt op de schoonheid van het album in De Drvkkery te Middelburg. Getroffen door de aanbeveling, de eerste luisterervaring en het onderwerp van het album werd er al vele malen van genoten. Op 15 november jl. konden we in Goes genieten van het livedebuut van het volledige programma rond het album Silent Voices. Op uitnodiging van de plaatselijke dominee, die ook de aankondiging en het bedankje verzorgde, was het trio te gast in de Vredeskerk. Dit leverde een prima ambiance voor de liedjes van het album, gelardeerd met klassiekers uit de rootsmuziek en natuurlijk de gedichten van Dietrich Bonhoeffer. Bonhoeffer schreef deze poëzie in de gevangenis na zijn arrestatie op verdenking van medeplichtigheid aan een aanslag op Hitler. Deze gedichten dienden als inspiratie voor de liedjes op Silent Voices, die door Sjef Hermans werden geschreven.

De uitvoering samen met Jacqueline Heijmans voor de zang en Geert de Heer op mandoline en dobro zijn een feest voor het oor. Sjef en Jacqueline geven de nodige uitleg over de liedjes en lezen gedeeltes voor van de gedichten die onder de liedjes liggen. In ruim anderhalf uur worden we 75 jaar teruggeworpen in de tijd ter gelegenheid van dit jubileumjaar van de bevrijding. Het is niet alleen heel passend in stemmig, maar bovendien zeer onderhoudend. Muzikaal klinkt het als een topprestatie die door velen gehoord zou moeten worden. Het wordt akoestisch, met smaak, oor voor detail en met groot vakmanschap en enthousiasme voor het voetlicht gebracht.

Wie niet in staat is ze live te horen mist de bewerkingen van composities van Blaze Foley, Townes van Zandt, Blind Willy McTell en andere grootheden, maar krijgt op de cd een pracht aan composities rond de poëzie van Bonhoeffer. In het bijgeleverde boekje worden de teksten ook in het Nederlands weergegeven. Inmiddels heeft de band internationale aandacht getrokken met het album. Het is verplichte kost voor de Americana- en folk-liefhebber, maar ook als je niet christelijk bent een heel fijn album.

Recensie Kees van den Berg in Woord en Dienst: